Hayat akışı içerisinde kendimizi ikinci plana attığımız zamanlar olabiliyor. Bir diğerine karşı anlayışlı, kibar, toleranslı olabiliyorken kendimize aynı anlayışla yaklaşamıyoruz ve çok acımazsız davranabiliyoruz. Gerçekleştirilen araştırmalara göre, kendini sevmenin ve kendine karşı anlayışlı olabilmenin hem psikolojik hem de fiziksel sağlık üzerinde önemli etkileri bulunmakta. Kendimize şefkat göstermek öğrenilebilir mi? Cevap evet!
Bu yazıda kendine gösterilen şefkatin psikolojik gücünü, önemini ve bu beceriyi günlük hayatta uygulama yollarını keşfedeceksiniz.
Öz Şefkat Nedir?
Bir hata yaptığımızda ya da işler yolunda gitmediğinde kendimizi eleştirme eğilimindeyiz. ‘Bunu nasıl yaparsın?’, ‘Bir kere de düzgün yap!’, ‘Hep aynı şeyi yapıyorsun.’ gibi bazen de daha acımasız içsel konuşmalara girebiliyoruz. Belki de aynı hatayı yapan bir arkadaşımıza yapmayacağımız eleştiriyi kendimize rahatlıkla yapabiliyoruz.
Öz şefkat; kendine karşı anlayışlı, nazik, kibar, toleranslı, destekleyici bir yerde olmak demektir. Bir diğer deyişle öz şefkat, baş etmekte zorlanılan bir durum karşısında kendini acımasızca eleştirmek yerine kendine yakın bir arkadaş şefkatiyle yaklaşmak demektir. Psikolog Doktor Kristin Neff’in araştırmalara göre kendine şefkat göstermek 3 bileşenden oluşur:
- Kendine karşı nazik davranmak: Zorlayıcı durumlarla karşılaşıldığında ya da hata yapıldığında kendini acımasızca eleştirmek yerine kendine karşı anlayışla yaklaşmaktır.
- Ortak insanlık: Herkesin insan olduğu dolayısıyla sadece sizin değil herkesin aynı hataları yapabileceğini, herkesin zorlayıcı durumlarla karşı karşıya kalabileceğini, herkesin başarısız olabileceğini ve hiç kimsenin mükemmel olmadığını bilmek.
- Farkındalık (Mindfulness): Baş etmesi zor dönemlerde zorlandığınızı, olumsuz duyguların içinde olduğumuzda onları görmezden gelmek yerine farkındalıkla onları kabul etmek.
Kendini Sevmenin Faydaları
Kendine şefkat göstermek sadece ruh halinizi değil aynı zamanda hayatınızı birçok alanda pozitif anlamda etkiler.
Güçlü bir motivasyon kaynağı
Kendini eleştirmenin motive ettiği düşünülür ancak araştırmalara göre bu durum tam tersi. Kendine gösterilen şefkat; hatalardan ders çıkarmayı ve öğrenmeyi kolaylaştırırken daha güçlü bir motivasyon yaratır. Kendi başarısızlıklarını kucaklamayı öğrenmiş kişiler pes etmek yerine deneyeme devam ederler.
Sağlıklı ilişkiler kurma
Kendilerine nazik davranan bireyler çevrelerine karşı da aynı nezaketi sürdürme eğilimindedirler. Dolayısıyla kendine şefkat gösteren biri ilişkilerinde daha anlayışlı, toleranslı, destekleyici bir yerde olur.
Daha az kaygı
Kendine karşı gösterilen şefkat stres seviyesinde azalmayı beraberinde getirir. Yapılan araştırmalar gösteriyor ki; kendini sürekli olarak acımasızca eleştiren bireyler kendilerini daha kaygılı hissederken, kendine karşı anlayışlı olan bireylerin stres hormonu olan kortizol seviyeleri daha düşüktür.
Fiziksel sağlığa etkisi
Kendine şefkatli yaklaşan kişilerin bağışıklık sistemi de oldukça güçlüdür. Kendine anlayışlı olmak bedene karşı da anlayışlı olup ona iyi bakmayı beraberinde getirir. Dolayısıyla kendine karşı şefkatli olan bireyler uyku, beslenme, egzersiz yapma konusunda istikrarlı olabilirler.
Öz şefkate sahip olmak hem duygusal iyilik hali sağlayan hem de yaşam kalitesini yükselten bir etkiye sahiptir. Kendinizi eleştirmek yerine kendinize şefkatle yaklaştığınızda stresle daha iyi başa çıkabilir, sağlıklı ilişkiler geliştirebilir ve daha iyi bir yaşam sürebilirsiniz.
Kendine Şefkat Geliştirme Yolları
Kendine şefkatli yaklaşmak doğuştan gelen bir özellik değildir, sonradan öğrenilebilir. Küçük ama etkili yollarla kendine karşı daha anlayışlı, nazik, toleranslı olmayı öğrenmek mümkündür.
Olumlu içsel konuşma geliştirin
Kendinizi acımasızca eleştirdiğinizde ‘Bunları aynı durumda olan sevdiğim birisine söyler miydim?’ sorusunu sormak faydalı olabilir. Kendize daha nazik ve anlayışlı bir iç ses geliştirmeye çalışın.
Kendinizi başkalarıyla kıyaslamayı bırakın
Çevrenizde ve sosyal medyada başka insanların harika hayatlar yaşadığını görüp kendinizi yetersiz ya da çaresiz hissedebilirsiniz. Bu noktada herkesin güçlü ve zayıf yönleri olduğunu kendinize hatırlatmak faydalı olabilir. Kendi yolculuğunuza odaklanın, küçük bile olsa geliştiğiniz yerleri takdirle karşılayın. Unutmayın kendi hayatınızın başrolünde siz varsınız.
Olumsuz duygularınızın varlığını yok saymayın, kabul edin
Mutluluk, heyecan, sevgi, tatmin gibi olumlu duygular yaşamak kadar öfke, hayal kırıklığı, üzgünlük gibi olumsuz duyguları yaşamak da bir o kadar normaldir. Bu duyguları hissettiğinizde onları bastırmak yerine farkındalıkla kabul etmek ve ‘Şu anda üzgün hissediyorum ve bu normal.’ şeklinde bir iç ses oluşturmak kendinize şefkatle yaklaşmak için harika bir başlangıç olabilir.
Mükemmeliyetçi olmaktan vazgeçin
Hata yapmak gelişim evrelerinin doğal bir sürecidir, mükemmel olmak zorunda değilsiniz. Kendinize karşı ‘Elimden gelenin en iyisini yaptım ve bu yeterli.’ diyebilmeyi deneyin.
Kendinize zaman ayırın
Hayatın yoğun temposunda kendinizi ihmal ediyor olabilirsiniz. Gün içerisinde bir 10 dakika bile olsa kendinize vakit ayırın, bu iyi gelecektir.
Meditasyon yapın ve mindfulness teknikleri uygulayın
Meditasyon yapmak, farkındalık (mindfulness) pratikleri, nefes egzersizleri çalışmak kendine karşı şefkatli olmayı geliştirmenin güçlü yollarındandır.
Kendinize bir destek bulun
Kendinize karşı anlayışlı olmakta zorlandığınızda sizi anlayan, size destek veren bir arkadaş ya da bir terapist kendinize şefkat gösterme yolculuğunuzda eşlikçiniz olabilir.
Kendine şefkat göstermek sadece zorlandığımız anlarda değil hayatın her kısmında sürdürebileceğimiz bir beceridir. Kendinizi acımasızca eleştirmek yerine kucaklamak, hataların bir başarısızlık değil de bir gelişim yolculuğu olduğunu kabul etmek sizi daha dengede ve mutlu bir insan yapacaktır. Kendine nazik olmayı öğrenmek bir yolculuktur ve bu yolculuk bir anda tamamlanmaz. Küçük adımlarla başlamak uzun vadede büyük sonuçları beraberinde getirir. ‘Bugün kendime şefkat göstermek için ne yapabilirim?’ sorusunu kendinize sormak başlamak demektir. Belki bugün kendinizi eleştirmek yerine kendinize sarılabilir ya da hayatın yoğun temposuna nazik bir mola verebilirsiniz.
Unutmayın kendine şefkatle yaklaşmak bir ihtiyaçtır ve kendinize şefkatle yaklaştığınızda dünyaya da aynı nazik tavırla yaklaşabilirsiniz.
Şimdi gözlerinizi kapatın, derin bir nefes alın ve kendinize ‘Ben olduğum halimle tam ve değerliyim.’ deyin.
